Çocuklarda Motor Gelişimi ve Evreleri
Sürat Gelişimi:
Gelişim çağındaki çocuklarda surat yeteneği erken yaslarda eğitilmeye başlanmalı ve çok yönlü eğitim programları yani “Temel Spor Beceri Eğitimleri” uygulanmalıdır. Çocuklarda doğru teknik ve beceri eğitimi başarının anahtarıdır.Unutulmaması gereken en önemli şey ise erken yaşlarda branş eğitimleri yani tek düze spor eğitimleri çocukların sınırlarının kısıtlanmasına yol açar.
Portmann’a göre sürat koşularına sinir sistemi tam olgunluğa ulaşmadan önce denge, koordinasyon, kuvvet gelişimi “Temel Spor Beceri Eğitimleri” ile tamamlandıktan sonra 7-8 yaşlarında başlanılmalıdır.
Hahn,7-10 yaşlarında çocuğun hareket süratinde keskin bir artış olacağını, bunun için branş eğitiminden önce doğru çalışma yönntemleri ile 10 yaşında doruk noktasına ulaşacağını ileri sürmekte olup,daha sonra gelişenin reaksiyon sürati olduğunu ifade etmektedir. Bu gelişimlerin üst seviyeye çıkması için tek düze eğitim yerine öncelikle atletik beceri, denge, kuvvet ve koordinasyon gelişiminin önemli olduğunu bilimsel veriler ve araştırmalarla kanıtlamıştır.
Kuvvet Gelişimi:
Gelişim çağındaki çocukların,morfolojik, psikolojik,biyolojik ve fizyolojik özellikleri dikkate alınarak kuvvet çalışmalarına başlanmalı ve büyük motor beceriler üzerinde durulmalıdır.
Çocukların gelişim düzeyleri, gereksinimleri ve içinde yaşadıkları çevresel koşullar dikkate alınarak hareket eğitimi, denge, kuvvet, koordinasyon, motor beceri gelişimine yönelik çalışmalar ve beceri gelişimine yönelik eğitimlerden oluşmalıdır.
Kuvveti artırmak için vücut ağırlığının kullanılması, çeşitli “Temel Spor Beceri Eğitimleri” gibi çalışmalar yapılmalı, denge, kuvvet, koordinasyon çalışmaları ile desteklenmelidir.
Gelişim çağındaki çocuklarda 8- 10 yaşları arasında iskelet ve kas sistemini kuvvetlendirecek çok yönlü̈, değişken, çalışmalar yaptırılması çocukların ileriki yaşlarda hem sağlıklı gelişim evrelerini tamamlamalarına yol açacak hem de sportif beceri kazanmaları için uygun ortam yaratılmış olunacak.
Dayanıklılık Gelişimi:
Dayanıklılığın gelişmesiyle birlikte organizmanın tüm fonksiyonlarında, sinir ve solunum sisteminde, kan dolaşımında ve metabolizmasında değişimler oluşmaktadır. Çocuk kalbi,uygun yapılan yüklenmelerle antrenmana yani çalışmalara dayanabilme ve uyum sağlama yeteneğine sahiptir. Gelişim çağındaki çocuklarda ergenlik dönemine kadar her iki cins (kız/erkek) arasında dayanıklılık özelliği bakımından fazla bir farklılık yoktur. Bu çağda çocuklara aerobik karakterde çalışmalar uygulanmalıdır.
Aerobik egzersiz çok miktarda oksijen tüketimini gerektiren egzersizin durmaksızın belli bir süre boyunca, belli tempoda yapılarak vücudun oksijen taşıyan sistemini zorlayarak daha güçlü hale getiren sportif eğitim yöntemidir.
Esneklik Gelişimi:
Bu yaşlarda çocukların esneklik gerektiren aktiviteleri rahatça yapabilmeleri,onların esneklik çalışmalarına ihtiyaçları olmadığı anlamına gelmez.
Bu dönemde mutlaka esnekliği korumak ve geliştirmek amacıyla çalışmaların yapılması gerekmektedir.Omurganın esneklik kazanması 8-9 yaşlarında en yüksek düzeye ulaşmaktadır.Yine 8-9 yaşlarında bacakların açılma yeteneği ve omuzların hareket genişliği üst düzeydedir.7-11 yaşları arasında bağ,tendon ve kas dokusu daha güçlü gibi gözükmesine rağmen ağır dirençlere karşı koyabilecek yeteneğe sahip değillerdir.Bu yüzden cimnastik, bale vb. branşa özgü çalışmalar çocukların iskelet ve kas gelişimlerine olumlusuz yönde etkiler yaratmaktadır.
Koordinasyon Gelişimi:
7-9 yaşları arasında koordinasyon performansında belirgin bir artış görülür ve bu artış 11 yaş sonuna kadar devam eder.Okul öncesi çağda çocuk basit ritimlere vurgulara motorik olarak çok iyi tepki verebilmektedir.Bu yüzden koordinatif yeteneklerin okul öncesi çağdan (3-4 yaş) itibaren geliştirilmeye başlanması önem taşımaktadır.
Bu dönemde çocuklara çok yönlü hareket becerileri uygulanmalıdır.Eğitsel oyunların koordinatif yeteneklerin gelişiminde büyük önem taşıdığı unutulmamalıdır.Yaş artışına bağlı olarak sportif uygulamalara ve ikili mücadele oyunlarına geçilebilir.
Davut GÜNGÖR